नव निर्वाचित राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलको संक्षिप्त जीवनी

मुलुकको तेस्रो राष्ट्रपतिका लागि आज सम्पन्न मतदानबाट नेपाली काँग्रेसका वरिष्ठ नेता एवं पूर्व सभामुख रामचन्द्र पौडेल राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएका छन्। 

नव निर्वाचित राष्ट्रपति पौडेलको जन्म आमा ऋषिमाया र बुवा दुर्गाप्रसाद पौडेलबाट विसं २००१ असोज २९ गते तनहुँको साबिक मिर्लुङ बाहुन पोखरामा भएको थियो । उनकी श्रीमती सविता पौडेल र चार छोरी शर्मिला, संज्ञा, अनुज्ञा, अवज्ञा, र एक छोरा चिन्तन छन्।

मध्यम वर्गीय किसान परिवारमा जन्मिएका पौडेलको स्थायी बसोबास व्यास–८ बेलथुम्की तनहुँ हो भने हाल काठमाडौँ–१६ स्थित  बोहोराटार बालाजुमा बस्दै आएका छन्। उनले शास्त्री (संस्कृत साहित्य, २०२४), स्नातकोत्तर (नेपाली साहित्य २०२७) शिक्षा लिएका छन् ।विसं २०१६ मा पोखरामा हिमालयन छात्र सङ्घ स्थापना गरेका पौडेल पोखरा विन्ध्यवासिनी पाठशालामा अध्ययन गर्दै गर्दा विसं २०१७ जेठ–असारमा नेपाल संस्कृत छात्र सङ्घको काठमाडौँ अधिवेशनमा प्रतिनिधि भएका थिए । विसं २०१७ पुस १ गते जन निर्वाचित संसद् भङ्ग गरी प्रधानमन्त्री बिपी कोइरालालगायत नेतालाई जेलमा राखिएको विरोध गर्दै उनी प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा होमिएका थिए। 

नन्दीरात्रि माविबाट एसएलसी परीक्षा उत्तीर्ण गरेका पौडेलले नन्दीरात्रि मावि विद्यार्थी सङ्घको संस्थापक अध्यक्ष, रानीपोखरी मावि विद्यार्थी सङ्घको अध्यक्ष, जुद्धोदय हाई स्कुलमा विभिन्न २२ विद्यालयका विद्यार्थीको भेला गराई स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको माग गर्दै त्यससम्बन्धी आन्दोलनको नेतृत्व गरेका थिए। 

उनी विसं २०१९ मा नेपाल संस्कृत विद्यार्थी सङ्घको सचिवको हैसियतमा २०१९–२०२० सालमा उपत्यका आन्दोलनमा र २०२०–२०२१ सालमा राष्ट्रव्यापी स्वतन्त्र विद्यार्थी आन्दोलनमा गिरफ्तार समेत भएका थिए। काँग्रेस तनहुँको सदस्य (२०३४) र जिल्ला उपसभापति (२०३६) को जिम्मेवारी सम्हालेका पौडेलले जनमत सङ्ग्रहको सिलसिलामा बहुदलीय व्यवस्थाको प्रचार–प्रसार गर्न गठित काँग्रेस तनहुँ समितिको संयोजक २०३७, काँग्रेस केन्द्रीय सदस्य तथा प्रचार विभाग प्रमुख २०४० र विसं २०४३ मा काँग्रेस केन्द्रीय सदस्य भएका थिए। काँग्रेस केन्द्रीय महामन्त्री (२०६२–२०६४), काँग्रेस केन्द्रीय उपसभापति (२०६४–२०७२), काँग्रेस संसदीय दलको नेता (२०६४–२०७०) भएका पौडेल २०७२ सालमा काँग्रेसको केन्द्रीय कार्यवाहक सभापति भएका थिए। 

भरतपुर कब्जा गर्ने काँग्रेसको सशस्त्र सङ्घर्षमा संलग्न भएको आरोपमा विसं २०१८ मा काठमाडौँबाट गिरफ्तार भई पहिलो पटक करिब एक महिना हिरासत सजाय भोगेका पौडेल विद्यार्थी आन्दोलनका क्रममा गिरफ्तार हुनुका साथै त्यसपछिका विभिन्न राजनीतिक आन्दोलनका क्रममा राजनीतिक बन्दीको रूपमा २०१८ देखि २०६२ सम्म १४ वर्षभन्दा बढी जेल जीवन व्यतीत गरेका छन्। 

उनी २०४८ सालमा तनहुँ क्षेत्र नं १ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित भएका थिए भने त्यसपछि तनहुँ क्षेत्र नं २ बाट २०५१, २०५६, २०६४, २०७० मा लगातार प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित र संविधानसभा निर्वाचनमा पनि निर्वाचित भएका थिए। गत मङ्सिर ४ गते भएको प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा उनी तनहुँ क्षेत्र नं १ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यको रूपमा निर्वाचित भएका हुन्। 

निर्वाचनपछि पहिलो पटक २०४८ सालमा स्थानीय विकास मन्त्री, विसं २०४९ मा कृषि मन्त्री भएका उनी २०५१ पुस २ गते प्रतिनिधिसभाको सभामुख निर्वाचित भएका थिए। पौडेल २०५६ साल पछि  उपप्रधान तथा सूचना÷सञ्चार मन्त्री, स्थानीय विकास मन्त्री, उपप्रधान तथा गृहमन्त्री हुनुका साथै शान्ति समितिको संयोजक (२०६१–२०६२), शान्ति तथा पुनः निर्माणमन्त्री (२०६३–२०६४), काँग्रेस संसदीय दलको नेता तथा संसद्मा प्रमुख प्रतिपक्षी दलको नेता (२०६४–२०७०) को जिम्मेवारी सम्हालेका थिए । 

पौडेलले मानवअधिकारसम्बन्धी विभिन्न पुरस्कार, महेन्द्रविक्रम शाह पुरस्कार (महेन्द्रविक्रम शाह नेपाल प्रजातन्त्र काँग्रेसका संस्थापक हुन्), जापान सरकारले प्रदान गरेको राजकीय सम्मान‘अर्डर अफ द राइजिङ सन को सम्मान– सन् २०२० लगायत सम्मान तथा पुरस्कार प्राप्त गरिसकेका छन्। 

उनका नेपाली काँग्रेसको सङ्क्षिप्त इतिहास, प्रजातान्त्रिक समाजवाद एक अध्ययन २०४७, नेपाली काँग्रेस र नेपालको आधुनिकीकरण, नेपाली काँग्रेस के भन्छ रु, आस्थाको यात्रा (राजनीतिक विश्लेषण) २०५५, नेपाली काँग्रेस अबको बाटो प्रजातान्त्रिक समाजवाद २०७५, कृषि क्रान्ति र समाजवाद, राजनीतिको राजमार्ग २०७९, नेपाली काँग्रेस रूपान्तरणको मार्गचित्र, नयाँ सन्दर्भमा समाजवाद, अभिशप्त इतिहास (माघ १९ को काण्डपछि) लगायत दर्जनौँ पुस्तक तथा विभिन्न विषयमा पत्रपत्रिका तथा अनलाइनमा समसामयिक लेख रचना प्रकाशित छन् ।

विसं २०२५ मा बिपी कोइराला सुन्दरीजल जेलबाट रिहा भएपछि तत्कालीन विद्यार्थी नेता रामचन्द्र पौडेललाई भेट्न सेन्ट्रल जेल गएर अविचलित नहुन आग्रह गर्दै प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको नेतृत्व गर्न प्रेरणा दिएका थिए।  बिपीसँग पौडेलको पहिलो भेट जेलमै  भएको थियो । त्यसबेला बिपीले पौडेलसँगै जेलमा रहेका कम्युनिष्ट नेताहरू मनमोहन अधिकारी, शम्भुराम श्रेष्ठ र कमल कोइरालालाई पनि भेटेका थिए ।

राजनीतिक जीवनमा विसं २०१८ देखि २०६२ सम्म १४ वर्षभन्दा बढी जेल जीवन व्यतीत गरेका पौडेलले समाजवादी चिन्तक र प्रयोगकर्ता तथा स्वच्छ छवि, सादा जीवन, उच्च विचारका प्रयोग धर्मी हुनुका साथै स्पष्ट वक्ता र प्रजातान्त्रिक समाजवादका व्याख्याताको विशेष पहिचान बनाएका छन्। 

काँग्रेसभित्र समन्वयकारी, मध्यमार्गी नेताका रूपमा परिचित उनले पार्टीका तत्कालीन सभापति बिपी कोइराला, पार्टीका सर्वमान्य नेता गणेशमान सिंह, पार्टीका संस्थापक कृष्णप्रसाद भट्टराई र पछि सभापति गिरिजाप्रसाद कोइराला र सिंह तथा भट्टराईबिचको विवाद तथा मनमुटाब मिलाउन मध्यमार्गी र समन्वयकारी भूमिका निर्वाह गरेका थिए। 

यसै गरी सशस्त्र द्वन्द्वरत तत्कालीन माओवादीलाई मूल प्रवाहको राजनीतिमा ल्याउने ऐतिहासिक वार्ता र सहमतिका काममा अग्रणी भूमिका निर्वाह गरेका पौडेल विस्तृत शान्ति सम्झौताका मस्यौदाकार तथा सहमति र सहकार्यका पक्षपाती समेत हुन्।

पौडेलले नेपालका सबै जिल्ला तथा भारत, चीन, संयुक्त राज्य अमेरिका, जर्मनी, स्पेन, बेल्जियम, इटली, फ्रान्स, रोमानिया, नेदरल्याण्डस्, स्वीजरल्याण्ड, पोर्चुगल, टर्की, रसिया, इजिप्ट, इजरायल, माल्दिभ्स, दक्षिण कोरिया, जापान, थाइल्याण्ड, पाकिस्तान, बङ्गलादेश, श्रीलङ्कालगायत धेरै देशको भ्रमण समेत गरेका छन्।